Het traditionele winkelen maakt steeds meer plaats voor allerlei moderne vormen van consumptie. Professionals spreken ook wel over de Disneyficatie en Eftelingisering van binnensteden, vaak met wat negatievere associaties. Maar zijn deze associaties wel helemaal terecht? Veel ‘gewone mensen’ weten deze ontwikkelingen juist te waarderen. Kunnen binnensteden hier hun voordeel mee doen?
Een kleine 50 jaar geleden zorgden Robert Venturi en Scott Brown voor veel opschudding in de architectuurwereld. In hun publicatie Learning from Las Vegas (1972) riepen zij op om meer oog te hebben voor de smaak en waardering van ‘gewone mensen’. Deze oproep is nog altijd actueel, helemaal in binnensteden.
Hedendaagse consumenten hechten veel waarde aan het beleven van memorabele gebeurtenissen. Een uniek verhaal helpt bij het creëren van emoties en herinneringen. Zo werd de Schotse Rosslyn Chapel razend populair door The Da Vinci Code. De bezoekersaantallen namen toe tot meer dan 176.000 per jaar en naast de kapel moest een volwaardig ontvangstcentrum worden gebouwd. Ook in ons eigen land kennen we zulke voorbeelden. Denk aan het houten bankje aan de Leidsegracht in Amsterdam, dat door de film The Fault in our Stars uitgroeide tot een toeristische bestemming.
Fictie of non-fictie, verhalen creëren de mogelijkheid om de identiteit van plekken te versterken en het ‘plekgevoel’ te vergroten. Aanpassingen in de fysieke omgeving kunnen helpen om het verhaal van een plek te vertellen. Voorbeeld is het hotel in Zaandam, dat is opgebouwd uit een collage van Zaanse pronkgevels, en dat kan worden gezien als een echte attractie van de stad. Deze bijna Disneyachtige opstapeling van typisch Zaanse huisjes doet het goed bij bezoekers. Dit blijkt niet alleen uit de enorme groei van het aantal toeristische bezoeken, maar ook uit de populariteit van het hotel op Instagram (zie afbeelding). Een ander – iets subtieler – voorbeeld is Delft, waar een keramiekroute wordt gemarkeerd met Delfts Blauwe keramische klinkers.
Toch ligt de focus in binnensteden (nog) vooral op de verkoop van producten en goederen. Denk alleen al aan de reclame-uitingen in een gemiddelde winkelstraat: ‘’korting’, ’uitverkoop’ en ‘sale’. Zijn dit de juiste middelen om bezoekers een onvergetelijke herinnering te bezorgen? Om nog maar te zwijgen over het opbouwen van een betekenisvolle relatie. Binnensteden kunnen wat dat betreft nog veel leren van attractieparken zoals de Efteling. Interessant in dat kader is het voorbeeld van Rothenburg ob der Tauber, waar zelfs de gevelreclame de identiteit van de plek versterkt.